Shoutout pagina’s zijn pagina’s op sociale media, vooral Instagram en TikTok, die louter dienen om profielen aan te prijzen. Ze bestaan voor mode, afslankingsmiddeltjes, planten en zoveel meer. Er zijn er, helaas, ook voor tienerprofielen. Profielen van hoofdzakelijk meisjes, op zoek naar likes. En om aan die likes te raken worden ze gevraagd ver te gaan. Het Laatste Nieuws bracht aan het licht dat volwassen mannen inspelen op die drang naar likes om (semi-)naaktbeelden van veelal kwetsbare meisjes vast te krijgen.
Ze doen dat niet eens zo verdoken. Tik ‘shoutout’ maar eens in op Instagram. “Free promo for teens”. Meisjes, soms duidelijk niet ouder dan 14 jaar oud, geven zich letterlijk en figuurlijk bloot op het internet. De grens met kinderporno wordt zo flinterdun, soms zelfs onbestaande. De kans dat kinderen uiteindelijk ook in realiteit ten prooi vallen aan perverten wordt des te groter. Helemaal sociopathisch is de economische relatie die volwassen beheerders inbouwen, want tegen een ‘eerlijke’ transactie kan niemand iets hebben, toch?
Fout: hier wordt ruw ingespeeld op de onzekerheid van jongeren om hen verder te drijven dan ze willen. Daar bestaat een woord voor: misbruik. Van vertrouwen, maar uiteindelijk ook van fysieke integriteit. Het hoeft geen betoog dat de potentiële emotionele en fysieke schade voor kinderen en jongeren immens is. Het internet vergeet nooit. Om nog maar te zwijgen van toenaderingspogingen door misbruikers.
Bovendien stelt zich hier ook een ernstig moreel probleem. Dit gebruik van sociale media reduceert het lichaam tot product. Jongeren krijgen in een cruciale fase van hun ontwikkeling de boodschap dat niet je eigen mening en de eigen grenzen van tel zijn, maar de mening en de grenzen die een (anonieme) ander opdringt. Eigenwaarde vervaagt tot ‘anderwaarde’, kritische zelfreflectie wordt gefnuikt. In het ergste geval ontstaan er trauma’s die levenslang doorwerken.
Wat te doen? Eerst en vooral moeten we beseffen dat dit niet zomaar gebeurt. Het Laatste Nieuws toonde aan dat misbruikers georganiseerd te werk gaan. Grooming - jongeren hersenspoelen zodat ze zich buigen naar de wil van een manipulator – is een bijzonder kwalijk fenomeen dat door de groei van internet wordt versterkt. Opsporen en bestraffen is echter een ander paar mouwen en zou een belangrijke prioriteit moeten zijn voor de federale overheid!
Daarnaast moeten we als ouder, maar ook als jongere, ons bewustzijn over de manier waarop misbruikers te werk gaan aanscherpen. Alarmbellen moeten op tijd afgaan: het is niet normaal dat iemand geld biedt voor naaktfoto’s van minderjarigen. We moeten met andere woorden inzetten op mediawijsheid. Mediawijs, WatWat en Child Focus zijn hier partners die nog te weinig bekend zijn bij iedere ouders en jongeren. Voorkomen is nu eenmaal nog steeds beter dan genezen. En weten wat je deelt met wie en waar dat terecht kan komen is nu eenmaal van essentieel belang voor een veilig gebruik van het internet.
Maar ook dat is niet voldoende. Telkens weer zien we dat vreemde modegrillen op het internet aanleiding geven tot ontsporingen. We herinneren ons amper nog van de pot gerukte challenges als zelfwurging of iemand roept op om javel te drinken. Meer nog dan leren omgaan met sociale media moeten we ook leren omgaan met onze drang om leuk bevonden te worden. Want wat is een like eigenlijk echt waard?
