Wat hangt er tussen jouw benen?
Het debat rond gender is levendiger dan ooit. Van de Tietloze top 100 tot de aanduiding van de lijsttrekkers voor de verkiezingen, de fixatie op geslacht is alomtegenwoordig.
Feminisme voor gelijkwaardige rechten
Enkele tientallen jaren terug was het duidelijk, wilde je succesvol zijn en je eigen keuzes kunnen maken, dan werd je beter geboren als man. Vrouwen waren financieel, fysiek en maatschappelijk afhankelijk van mannen. Jouw plaats als vrouw binnen de samenleving werd bepaald door het al of niet aan de haak slaan van een geschikte partner.
Om van die onderdanigheid af te raken stonden onze ouders en grootouders op de barricades. Ze vochten voor gelijkwaardige rechten, voor stemrecht en voor een plaats in de toenmalige mannenwereld. Ze vochten voor competentie boven geslacht, voor kansen ondanks dat geslacht.
De slinger slaat door
Quota waren het noodzakelijke opstapje dat ervoor zorgde dat vrouwen op hetzelfde niveau kwamen te staan als mannen. En ze deden wat ze moesten doen. Het idee dat jobs specifiek voor een bepaald geslacht zijn, raken we eindelijk kwijt. Maar het zo goedbedoelde voetstuk maakt nu dat we geen stap links of rechts meer kunnen zetten zonder eraf te donderen.
Te vaak wordt niet de competentie van een vrouw gezien, maar enkel dat opstapje. Alsof de enige reden dat een vrouw op gelijke hoogte staat als een man, dat quotum is.
Een machtspositie in een raad van bestuur, een bedrijf of parlement wordt op die manier bijzonder wankel. Zo was er vorig jaar rond deze tijd nog een uithaal tijdens de zitting van het Vlaams Parlement van Sp.a Parlementslid Turan aan het adres van minister Homans: ”Indien we de quota in de politiek niet hadden ingevoerd, was u in 2009 waarschijnlijk niet vanop de tweede plaats in het Vlaams Parlement verkozen en had ik waarschijnlijk niet op de vierde plaats gestaan en had ik hier ook niet gezeten.” Turan zegt hier onomwonden dat Homans volgens haar nooit zuiver op basis van haar competenties verkozen geraakt zou zijn.
En erger nog dan dat de omgeving dit denkt, denken ook de vrouwen in kwestie dat over zichzelf. Bewijst ook het citaat. Een knagend gevoel, een stem in het achterhoofd die de vraag stelt of je iets bereikt door je kunnen, of door je geslacht. Die vraag is als een olifant in de kamer, waar iedereen naast probeert te kijken. Achter gesloten deuren wordt het besproken. Maar zoiets publiekelijk toegeven is een kwetsbaarheid tonen die in veel sectoren taboe is, hoewel dat nu net is wat nodig is om het probleem aan te kaarten. Kijken we naar de revolutie rond seksuele intimidatie, zien we dat dit wel vaker voorkomt. Decennia lang werd seksuele intimidatie weggezet als een overdrijving, iets dat men als een compliment moest zien.
We moeten de olifant in de ruimte durven benoemen en naar buiten begeleiden willen we de zaken echt veranderen. Want wanneer vrouwen quota gebruiken als belediging aan elkaars adres, is het er dan niet te ver mee gekomen?
Zijn mannen en vrouwen dan twee aparte wereldordes?
Zit geslacht effectief in alles nu en moeten we dit overal verzoenen? Een muziekwedstrijd , de lijsttrekkersplaatsen bij verkiezingen, … wanneer zijn we gestopt met als belangrijkste maatstaf iemands talenten te nemen?
Mannen en vrouwen zijn uiteraard op veel manieren verschillend. En tegelijk verschilt iedereen evenzeer met een persoon van hetzelfde geslacht. De werkelijke vraag is uiteindelijk of iemand competent is en competenties kennen geen geslacht. Primeren voor functies geslacht of competentie?
De kiescampagne vervrouwelijkt
Nooit eerder was het aantal vrouwelijke lijsttrekkers zó belangrijk in een kiescampagne als nu. CD&V kende een heuse interne strijd om meer vrouwelijke lijsttrekkers, om te eindigen met minder vrouwen op 1 dan bij de verkiezingen in 2014. Sp.a en Groen wezen trots naar hun vele vrouwen bovenaan de lijst, zonder het verder over inhoud te hebben. En bij Open VLD was het zelfs zo erg dat De Backer een stap opzij moest zetten in de zoektocht naar een vrouwelijke lijsttrekker, die men uiteindelijk niet eens gevonden heeft.
En toch, alle inspanningen ten spijt, zal het in de strijd gooien van vrouwen op topposities amper impact hebben op een vrouwvriendelijker beleid. Het opbod is een leuke aandachtstrekker voor de media en positieve pers maar de feministische zaak zal er niet mee geholpen zijn. Uiteindelijk is het niet het aantal vrouwen in het parlement dat een vrouwvriendelijk beleid bepaalt, wel de inhoud van de partijprogramma’s. En zijn die dan vrouwvriendelijker? Voorlopig zagen we dat alleen bij N-VA. Waar het met Assita Kanko, Darya Safai en anderen niet draaide om de plaats van vrouwen op de lijst, maar om de plaats van vrouwen in de samenleving.
Rolmodel gezocht m/v/x!?
Het meest gehoorde argument voor quota in de politiek en ver daarbuiten is tegenwoordig de aanwezigheid van rolmodellen. Maar wanneer we een rolmodel bewonderen, doen we dat op basis van een set vaardigheden of op basis van geslacht? Net zozeer als dat je geen vrouw hoeft te zijn om feminist te zijn, kijk je op naar een zanger of politicus omwille van diens talenten.
Wanneer quota daar een geslacht aan toevoegen, kunnen we ons de vraag stellen of die mensen bewonderd worden om meer dan wat al of niet tussen hun benen hangt.
Als vrouw (of man!) het in de politiek maken? Wees dan stereotiep!
Doorheen de jaren van politieke selectie via quota is ook de beeldvorming van vrouwen en mannen in de politiek compleet scheef gegroeid. Een politica diende zich te focussen op zachte thema’s zoals welzijn, armoedebestrijding en de belangen van andere vrouwen. De media helpen hier een aardig handje bij. We kunnen namelijk toch geen vrouw op een geloofwaardige manier aan het woord laten over sport, financiën of defensie? En mannelijke politici kunnen zich toch onmogelijk inzetten voor gezinsbeleid of vrouwenbelangen, stel u voor. Dit samenspel zorgt ervoor dat tot op de dag van vandaag geslacht bepaalt hoe je succes kan hebben in de politiek.
Het is naïef te geloven dat we stappen vooruit zullen zetten in de gelijkheid van man en vrouw wanneer we enkel vrouwen hierbij betrekken. ‘He for she’ is een gekende term om mannelijk engagement voor vrouwenbelangen te duiden. Mannen en vrouwen dienen samen te werken aan een gelijk speelveld voor iedereen, een speelveld zonder quota. Misschien past het wel minder binnen ons stereotype denken wanneer we binnenkort een man op televisie een pleidooi zien houden tegen genitale verminking of een vrouw over oorlogsvoering. Het afschaffen van de quotaregeling zal een cruciaal onderdeel vormen om de stereotypes te doorbreken en geslachtskenmerken geen rol meer te laten spelen in het publieke debat.
Who runs the world? Not gender.
Laten we met het feminisme terugkeren naar de kerngedachte. Degene die aangaf dat je ondanks je geslacht geschikt kan zijn voor bepaalde taken.
Wij willen de terugkeer van een feminisme dat focust op inhoud, in de plaats van op postjes voor vrouwen. En dat waakt over de belangen van zowel mannen als vrouwen.
Dus laten we vooral geslacht de wereld niet laten domineren, in geen enkele richting.
